Terug naar de jaren '50 met Rust, Reinheid en Regelmaat?! Wie zit daar nu op de wachten! In deel 1 ging ik in op het belang van Regelmaat. In deel 2 is het thema "Rust" aan de beurt, nog zo’n ondergewaardeerd, totaal niet hip en voor de meesten tegenwoordig onbereikbaar aspect van het leven. 😉

Rust & Slapen

Als we de hele dag ‘doorhollen’ zonder pauzes en ’s avonds ook nog heel actief zijn tot vlak voor bedtijd, dan wordt slapen erg lastig. Ons lijf zit dan nog vol met stresshormonen en spierspanning. Ook hebben we tussendoor geestelijk weinig tijd gehad om prikkels en ervaringen te verwerken. Dat verwerken gaat dan pas beginnen als we in bed liggen en dat is geen handige plek en ook geen handig moment. Het verhindert in het slaap vallen.

Ook is het dan moeilijk om de ‘uitknop’ te vinden. Als je je brein de hele dag bezighoudt, dan is je brein niet meer gewend aan een momentje zonder ‘input’. Maar als we naar bed zijn gegaan en wachten tot we in slaap vallen, dan hoort er geen input te zijn. Nee, sorry… ook geen geluidsopname met een mindfulness-oefening en geen podcast van Maarten van Rossem die onder slapelozen geroemd wordt om zijn diepe, monotone stemgeluid. Gewoon helemaal niks. Stilte en liggen tot de slaap komt. Daar zijn we niet meer aan gewend en daarom roept het onrust op. Onrust waardoor we vervolgens wakker liggen.

Het trainen van de ‘uitknop’ doe je door overdag minimaal 2 tot 3 rustmomenten in te lassen voor je brein en/of je lijf. Geschikt zijn: mijmeren, rustig wandelen, 15-20 minuten per dag liggend rusten, rustig zitten met een kop thee, mindfulness… In eerste instantie kan het zelfs moeilijk zijn om te genieten van de rustmomenten omdat we er niet meer aan gewend zijn. Benut ook eens een spontaan rustmoment om je geest te laten niksen: in de rij bij de kassa, in de file, wachtend op het schoolplein. Je kunt dan je telefoon erbij pakken of je opwinden, maar je kunt het ook als een pauze zien.

Aan het einde van de dag hebben we minstens een uur nodig 'op te slomen' of de dag af te bouwen. Ons brein krijgt daarmee de kans om af te schakelen naar een lagere versnelling. Dus een periode waarin we zonder schermen alleen nog maar rustige activiteiten doen, zoals lezen, puzzelen, een podcast of luisterboek luisteren, een ontspanningsoefening doen. Daarbij horen natuurlijk ook praktische zaken zoals deuren op slot doen, tanden poetsen en je pyjama aantrekken. Je kunt gerust een rustig huishoudelijk klusje toen tijdens het opslomen. Bijvoorbeeld de vaatwasser uitruimen of was opvouwen. De intensiteit waarmee we dingen doen, is daarbij erg belangrijk. Op een kalme manier de vaatwasser uitruimen is prima, maar als je dezelfde klus zo snel en efficiënt mogelijk wilt klaren, kun je beter iets anders kiezen.

Rust & Stressklachten

Ook uitval met stressklachten of burn-out is vaak een gevolg van te weinig rust en herstel. Sommige mensen zijn niet gevoelig voor slaapproblemen en kunnen dus enkele jaren doorgaan met te veel activiteit, inspanning en stress en te weinig herstel per 24 uur. Uiteindelijk leidt dit – als er niks verandert – vaak wel tot overspanning of zelfs een burn-out. Daarbij maakt het niet uit of de inspanning geleverd wordt tijdens het werk of in de vrije tijd. Het gaat niet om een werk-privébalans – die overigens ook belangrijk is – maar om een inspanning-herstelbalans.

Het herstellen van uitval met zware stressklachten begint dan ook met het nemen van geestelijke en lichamelijke rust. Dit is stap 1 en deze is vaak nog verrassend lastig te nemen voor cliënten. Ze zijn dan wel uitgevallen, maar gaan vervolgens een groter deel van het huishouden doen of halen kun kinderen van de BSO of kinderopvang. Of ze willen de zolder opruimen ‘want daar heb ik nu eindelijk tijd voor’. Fout! Rust, ontspanning en herstel zijn het devies, afgewisseld met dingen die je echt leuk vindt om te doen. Zodra je ook maar een spoortje vermoeidheid voelt, stop je meteen met wat je aan het doen bent. Pas later zou je geleidelijk ook weer meer taken moeten toevoegen in je dagschema.

Voorkomen is echter beter dan genezen. Als je al wel stressklachten ervaart, maar nog niet uitgevallen bent, is het dagelijks inlassen van meerdere, goede pauzes stap 1 om uitval te voorkomen. Het argument is vaak dat er geen tijd voor is, maar na een kwalitatief goede pauze werk je beter.

Wil je wel vaker rust nemen maar weet je niet hoe? Heb je last van slaapproblemen of stressklachten? Neem dan gerust vrijblijvend contact op om te zien of mijn aanpak bij jou aansluit.

Auteur: Aafke van der Ende, Registerpsycholoog NIP / Arbeid & Organisatie.

Deze blog verscheen eerder op mijn LinkedIn-pagina in mei 2025.

Bronnen:

Declercq, Inge. (2024). Breinrust. Kalmthout, Pelckmans Uitgevers nv.

Hamming, Carolien & Vandenabeele, Rebecca (2024). De burn-out reset: herstel je ontregelde stresssysteem. Hilversum: Uitgeverij Lucht BV

Kruit, Aline (2018). Slapen is niets doen. Hilversum: Uitgeverij Lucht BV